 |
Japończycy przejęli z Chin wiele elementów kulturowych, a wśród nich w roku 604 także chiński kalendarz zodiaku, będący częścią niezwykle skomplikowanego systemu kosmologii i wróżenia opartego na chińskiej astrologii. W zodiaku, będącym niezwykłym kalendarzem starego świata Azji, co roku władanie nad światem przejmuje inne zwierzę zodiakalne. Jest ich dwanaście i jak łatwo się domyślić cykl chińskiego zodiaku musi trwać 12 lat. To jednak byłoby za proste, a zatem każde z dwunastu zwierząt musi przejść przez cykl pięciu żywiołów: ziemi, ognia, wody, drewna i metalu, nabierając od nich odpowiedniego zabarwienia. Więc tak naprawdę chiński, czy jak wolimy, japoński cykl zodiakalny trwa 60 lat. Dla większości ludzi wystarczy jednak zodiak podstawowy, dwunastoletni, który każdemu z nas przypisuje w chwili urodzin inne cechy charakteru, umiejętności i upodobania. Japończycy wierzą, że człowiek urodzony w roku smoka będzie na pewno inny od tego, którym opiekuje się małpa. |
Skąd jednak wzięły się te zwierzęta do końca nie wiadomo, bo historię ich pochodzenia znamy tylko ze starych legend. Jedna z nich, ciesząca się większą popularnością na Zachodzie, mówi o tym że w ostatnim dniu swojego życia Budda wezwał do siebie wszystkie zwierzęta. Niestety tylko dwanaście z nich pojawiło się, by go pożegnać. W nagrodę Budda nazwał każdy rok na cześć tych zwierząt, a zrobił to według kolejności, w jakiej zwierzęta do niego przybyły. I tak pierwszym został rok Szczura, drugim rok Bawołu, a kolejne należą do Tygrysa, Królika, Smoka, Węża, Konia, Owcy, Małpy, Koguta, Psa i Świni. Będąc patronem danego roku, każde zwierzę, a w zasadzie jego cechy i natura, ma ogromny wpływ na rodzących się ludzi i przez to tak bardzo się różnimy.
Inna z legend, pochodząca z Chin, wspomina o zamierzchłych czasach gdy nad Niebem i Ziemią panował Jadeitowy Cesarz. Był to podobno mądry i roztropny władca, który dbał o dobro wszystkich poddanych mu istot. Ponieważ jednak jego królestwo było tak wielkie trudno mu było zajmować się wszystkim. Wpadł więc na pomysł aby ustanowić na Ziemi swoich zarządców, którzy będą dbać o dobro ziemian i zajmować się ich sprawami. Na opiekunów krainy ludzi wybrał: szczura, bawołu, tygrysa, zająca, smoka, węża, konia, owcę, małpę, koguta, psa i kota. Swoich wybrańców zaprosił do pałacu na wytworne przyjęcie gdzie zamierzał przydzielić im konkretne zadania. Znany ze swojego lenistwa kot poprosił szczura, by ten obudził go tuż przed ucztą, po czym wyciągnął się na ciepłym legowisku i zasnął. Sprytny szczur z niechęci lub zazdrości postanowił nie pomagać próżnemu zwierzakowi. Kiedy nadeszła pora uczty, wszystkie zwierzęta udały się w stronę pałacu Jadeitowego Cesarza. Tylko kot zbudził się za późno i nie dobiegł do bram niebiańskiego pałacu na czas, przez co został wykluczony z orszaku, a jego miejsce zajął dzik.
Jeszcze inna legenda opowiada o tym, że zwierzęta wybrane do opieki nad ziemskim światem po prostu pokłóciły się o to, które z nich powinno być pierwsze w cyklu następujących po sobie lat. |
 |
 |
Nie mogąc dojść do porozumienia, poprosiły bogów o ostateczne rozstrzygnięcie sporu. Ogłoszono więc wyścig, podczas którego wszystkie zwierzęta musiały pokonać rzekę. Kolejność ich przybycia na drugi brzeg miała wyznaczyć kolejność w kalendarzu. Zwierzęta zgromadziły się więc na brzegu i na sygnał startu wskoczyły do wody. Szybko na czele stawki pojawił się bawół i prowadził aż do końca. Nie poczuł jednak, że na grzbiecie niesie sprytnego szczura, który wskoczył tam tuż po starcie. Kiedy bawół był już prawie u celu, szczur zeskoczył przed nim na brzeg i wygrał wyścig. Pozostałe zwierzęta dotarły do mety w kolejności jaką już znacie. Przypomnę ją z nazwami zwierząt w zapisie romanji oraz kanji, a także w wersji chińskiej, która często pojawia się na tradycyjnych kalendarzach. A zatem:
szczur - nezumi 鼠 chin. 子, bawół - ushi 牛 chin. 丑, tygrys - tora 虎 chin. 寅, królik - usagi 兎 chin. 卯, smok - tatsu 龍 lub 竜 chin. 辰, wąż - hebi 蛇 chin.巳, koń - uma 馬 chin. 午, owca - hitsuji 羊 chin. 未, małpa - saru 猿 chin. 申, kogut - niwatori 鶏 chin. 酉, pies - inu 犬 chin. 戌, świnia (dzik) - inoshishi 猪 chin. 亥 |
Aby jeszcze utrudnić rozważania o japońskim zodiaku warto przypomnieć, że zodiakalny nowy rok nie rozpoczyna się 1 stycznia, ale od drugiego nowiu po zimowym przesileniu Słońca, czyli jest to data ruchoma. Dla celów praktycznych od roku 1873 Japończycy przyjęli jednak zachodni styl witania Nowego Roku w noc sylwestrową.
Jedną ze szczególnych tradycji tego okresu, o której wspomniałem poprzednio tylko jednym słowem, jest zwyczaj wysyłania przyjaciołom kartek noworocznych zwanych nengajo 年賀状.
Mówiąc o zodiaku w kontekście Nowego Roku warto ten temat nieco rozszerzyć, bo może skuszę Was do zabawy i przeniesienia tej tradycji w nasze środowisko. Zwyczaj ten wywodzi się z dawnej tradycji wizyt noworocznych nenshi-mawari 年始-周り. W ciągu kilku pierwszych dni Nowego Roku ludzie spotykali się z przyjaciółmi, rodziną i wszystkimi, którzy okazali im pomoc lub życzliwość w poprzednim roku, aby wyrazić swoją wdzięczność w nadziei na zachowanie dobrych stosunków w nadchodzącym roku. Gdy w okresie Meiji (po roku 1868) poczta rozpoczęła wydawanie pocztówek stały się one bardzo wygodną alternatywą dla nenshi-mawari i nengajo szybko się rozprzestrzeniło. Szacuje się, że nawet dzisiaj w dobie Internetu japońska poczta wciąż dostarcza około 4 mld nengajo. Aby podnieść emocje związane z tą tradycją, japońska poczta prowadzi również loterię nengajo, bo każda z wydrukowanych kart oznakowana jest unikalnym numerem. Wylosowane, szczęśliwe liczby są ogłaszane w prasie, a zwycięzcy otrzymują wyjątkowe prezenty od zagranicznych podróży po komputery osobiste. Podobnie jak w wielu innych zwyczajach także i tu obowiązuje pewna etykieta. Ważne jest na przykład aby nie wysyłać nengajo do osób, które niedawno straciły kogoś bliskiego z szacunku dla rodziny pozostającej w żałobie. Chociaż nengajo może nadejść każdego dnia między okresem świąt i Nowego Roku to oczekuje się, że będą dostarczone dokładnie 1 stycznia. Niezależnie od loterii pocztowej trzeba jednak wiedzieć, że najbardziej doceniane są kartki zaprojektowane i wykonane własnoręcznie. Może i Wy zechcecie wysłać komuś wybranemu taką właśnie kartkę nawet drogą mailową i dlatego z okazji każdego kolejnego roku będziemy publikować tu kilka propozycji do wybrania. |
 |
Rok 2016 będzie rokiem małpy. Poprzednio pod jej znakiem przyszli na świat ludzie urodzeni w latach 1920, 1932, 1944, 1956, 1968, 1980, 1992 i 2004. Jacy są według japońskiego horoskopu? Czy cechy tu podane pasują do ich osobowości? Kto z nas jest Małpą (w dobrym tego słowa znaczeniu)?
Małpa to wielka indywidualistka – jest oryginalna i mocno różni się od innych ludzi. Wykracza poza utarte schematy i cieszy się, ilekroć pokaże swoją odmienność. Jest przez to człowiekiem zaskakującym i czasami trudno uchwycić jej nieokiełznaną naturę. Raz wydaje się serdeczna i przyjacielska, by po chwili okazać się złośliwą i oszukańczą. Nikt tak do końca nie wie, czy Małpa jest dobra czy zła. |
| Pomimo wszystko jej magnetyczna osobowość przyciąga i jest bardzo popularna wśród znajomych. Jest towarzyska, nie ma zahamowań w nawiązywaniu kontaktów i dlatego zawsze ma wokół siebie doborowe towarzystwo do zabawy. A trzeba przyznać, że imprezowanie to żywioł, w którym Małpa odnajduje się najlepiej. Pociąg do imprez i zabawy nie oznacza jednak bezmyślności bo Małpa nie jest głupia. Człowiek urodzony w roku Małpy posiada ponadprzeciętną inteligencję, którą w głównej mierze poświęca na wprowadzanie różnego rodzaju innowacji, a bystrość jego umysłu jest wręcz niezrównana. Małpa najchętniej zmieniłaby cały świat - swoje życie, ale także życie rodziny, przyjaciół i znajomych. Gdy nie może tego osiągnąć potrafi się przystosować do każdych warunków i nikt od niej lepiej i szybciej tego nie robi. Człowiek-Małpa jest mistrzem improwizacji, a każde niepowodzenie traktuje jak lekcję życia. Porażka jest dla niej impulsem do jeszcze mocniejszej pracy nad sobą, przez co staje się uniwersalną istotą, która poradzi sobie z wszystkimi przeciwnościami losu. Niestety Małpa często wykorzystuje swoją inteligencję do krętactw i różnego rodzaju kombinacji. Osiągnięcie wyznaczonego celu jest dla niej najważniejsze, przez co nie dostrzega własnych błędów w postępowaniu. Kiedy coś zaplanuje, będzie kręcić tak długo, aż uda się jej odnieść sukces. W wielu trudnych sytuacjach pomaga Małpie umiejętność błyskotliwego prowadzenia dialogu, a jej poczucie humoru potrafi rozmiękczyć nawet najtwardsze serce. Przy okazji można się przekonać, że Małpa to wręcz chodząca encyklopedia, bo lubi i potrafi chłonąć wiedzę z niemal każdej dziedziny. Niektórzy przypisują jej jednak brak czułości. To nie do końca prawda nawet jeśli nie okazuje tego na zewnątrz. |
 |
W rzeczywistości jest pełna wirujących emocji, których nie okazuje dopóki ich nie zrozumie i nie nabierze do nich pełnego przekonania. Jej intelekt jest filtrem dla uczuć i dlatego trzeba być dobrym psychologiem by odczytać prawdę, zanim sama ją ujawni.
Pod znakiem małpy urodziły się na przykład Celine Dion, Alicia Keys, Jessica Simpson czy Naomi Watts więc chyba fajnie byłoby znaleźć się w tym towarzystwie. |
Na koniec kilka przykładowych nengajo na rok 2016. Niebawem pojawią się ciekawe profile innych znaków zodiaku.
明けましておめでとうございます Akemashite omedetou gozaimasu - Szczęśliwego Nowego Roku.
|
|
|
