Poznajemy miecz
Potocznie mówi się że miecz był duszą samuraja. Ponieważ jednak za właściwy miecz uważano tylko klingę, musiała być ona w jakiś sposób osadzona i przechowywana. Forma, która najczęściej kojarzy się nam z wyglądem katany to koshirae - ozdobna oprawa miecza, składająca się zawsze z pasujących do siebie stylem: rękojeści (tsuka), jelca (tsuba) i pochwy (saya). Koshirae przyjmowała bardzo różne formy zależnie od zastosowania miecza i okresu historycznego. Inaczej wyglądały miecze do walki, podróży czy ceremonii dworskich.
Bardzo często stosowano też specjalną oprawę do przechowywania miecza zwany shira-saya. Shirasaya, czyli dosłownie biała pochwa stanowiła rodzaj oprawy do różnych rodzajów broni japońskiej, wykonany z surowego drewna, składający się z pochwy (saya) oraz rękojeści (tsuka). Była pozbawione jakichkolwiek ozdób i nie lakierowana. Używanie jej zatrzymywało wilgoć, zapobiegało korozji i pozwalało ostrzu oddychać. Czasami zapisywano na nich informację na temat ostrza (sayagaki).
Z powodu braku jelca (tsuba) czy też oplotu na tsuka nie były one używane w warunkach bojowych. Po wejściu w życie edyktu Haito-rei, zakazującego noszenia mieczy zaczęto stosować, często mylone właśnie z shirasaya, oprawy z ukrytymi ostrzami zwane shikomizue, symulujące na przykład kije do długich wędrówek czy laski. Miecze ukrywane w takich oprawach były jednak często niskiej jakości. |
 |
 |
| W ćwiczeniach szermierki mieczem japońskim (kenjutsu) ze względu na bezpieczeństwo używano i używa się nadal drewnianej broni zwanej bokuto dosł. "drewniany miecz". Nazwa bokken została wymyślona przez Europejczyków i w Japonii nigdy nie była stosowana. Bokuto jest wykonany z jednego kawałka drewna, którego rodzaj decyduje o jakości miecza. Prawie wszystkie produkowane masowo, niedrogie bokuto, robi się najczęściej z czerwonego dębu północnoamerykański lub azjatycki, które są bardzo podatne na uszkodzenia i złamania. Lepsze rodzaje drewna, np. amerykański biały dąb, znany również jako kashi, są bardziej wytrzymałe i bezpieczniejsze ale przez to droższe. Innym dobrym wyborem jest hikora. |
 |
 |
Do samodzielnego treningu używa się często odmiany drewnianego miecza zwanego suburito. Suburito ma znacznie grubsze ostrze od rękojeści, przez co jest dużo cięższy niż bokuto. Dlatego oprócz dokładności techniki pozwala na wzmocnienie mięśni. Ma zwykle około 115 cm, masę 1,2 kg i jest pozbawiony osłony dłoni (tsuba).
Na potrzeby kendo (szermierki sportowej) wymyślono z kolei shinai, będący elastycznym zwitkiem bambusowych listewek, ponieważ bokuto może stanowić groźną i śmiertelną broń. Niektóre szkoły kenjutsu wykorzystują shinai do treningów kumitachi, zwłaszcza w przypadku ćwiczenia ataku na przedramiona przeciwnika, ale dodatkowo chroni się je wtedy specjalnymi rękawicami. |
 |
 |
Do treningu sztuki iaido trzeba zaopatrzyć się w replikę miecza zwaną iaito. Jego tępa klinga, wykuta z nierdzewnej i hartowanej stali zapewnia bezpieczeństwo i nie wymaga specjalnej pielęgnacji. Każda klinga posiada bohi, aby nadać ruchom miecza charakterystyczny odgłos kiedy jest on prawidłowo prowadzony. Miecze iaito wykonuje się także ze stopów aluminium, ale są wyraźnie lżejsze i mniej trwałe. Używanie iaito, zwłaszcza w początkowym okresie nauki zapobiega skutecznie okaleczeniom dłoni, a przede wszystkim kosztownych w naprawie saya, które łatwo rozciąć przy nieprawidłowym wyjmowaniu (nuki-no tachi) lub chowaniu miecza (noto). Dlatego ostry miecz (shinken) zostawmy na później.
W naszej prezentacji nie może też zabraknąć japońskiego miecza wojskowego zwanego gunto, produkowanego masowo po roku 1868. Tak naprawdę w użyciu armii cesarskiej były dwa rodzaje mieczy - stary (kyu-gunto) przypominający europejską szablę dzięki zawijanej osłonie dłoni, oraz shin-gunto - nawiązujący do tradycyjnego miecza samurajskiego okresu Kamakura, produkowany od 1935 roku. Ta broń była przedmiotem szkolenia oficerów i podoficeró w Akademii Wojskowej Toyama. |
|
|
