Strona główna > Kodeks etyczny i etykieta

Kodeks etyczny jiu-jitsu i zasady etykiety dojo

Kodeks etyczny jiu-jitsu
Stosownie do postanowień niniejszego kodeksu każdy adept jiu-jitsu powinien:

Wiernie kultywować tradycję i sztukę starojapońskiej walki jiu-jitsu.
Nieustannie dążyć do pełnego i prawdziwego opanowania sztuki jiu-jitsu tak, aby ciało, umysł, charakter i zdolności stawały się coraz doskonalsze.
Zachowując wierność szlachetnym ideałom, etyce i dyscyplinie sztuki jiu-jitsu, będąc wolnym od wszelkich nałogów, dążyć do poznania prawdziwego sensu obranej drogi.
Okazywać szacunek, lojalność, posłuszeństwo i wdzięczność wobec swego nauczyciela, nie podrywając nigdy jego autorytetu.
Szanować starszych stopniem, być pomocnym i łagodnym wobec początkujących, młodszych i słabszych adeptów tej sztuki walki.
Zawsze być uprzejmym, serdecznym i uczciwym wobec wszystkich ludzi, wyzbywając się gwałtowności, agresywności i arogancji.
Nie czynić niczego, co mogłoby przynieść ujmę dla kultywowanej sztuki walki, swego nauczyciela i Organizacji Jiu-Jitsu.
Nie nauczać samemu kogokolwiek sztuki walki bez zgody swego nauczyciela oraz nie stwarzać odstępstw od tej sztuki.
Nie demonstrować techniki jiu-jitsu w miejscach publicznych, osobom postronnym (z wyjątkiem specjalnie organizowanych pokazów) oraz unikać jakichkolwiek wyzwań do walki.
Ze wszech miar unikać walki i nie rozpoczynać jej samemu chyba, że zmusi do tego konieczność. Dewizą każdego adepta powinno być to, że "każda ominięta walka jest walką zwycięską"
Poznane techniki walki jiu-jitsu wykorzystywać tylko w obronie koniecznej, tj. w razie bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia, albo w razie potrzeby udzielenia pomocy osobie na padniętej, będącej w niebezpieczeństwie.
Kierując się względami humanitaryzmu adept jiu-jitsu stosujący obronę konieczną powinien dążyć do poskromienia napastnika w sposób możliwie łagodny, unikając technik obronnych lub kontratakujących, które mogłyby spowodować uszkodzenie jego ciała chyba, że zagraża on wyraźnie naszemu zdrowiu lub życiu. Każda stosowana obrona zawsze musi być współmierna do stopnia zagrożenia.
Zgodnie ze szlachetnymi zasadami samoobrony adept jiu-jitsu powinien udzielić pomocy nawet agresywnemu napastnikowi, wobec którego zastosował obronę konieczną powodującą uszkodzenie ciała

Etykieta - reigi-saho
Przez reigi-saho należy rozumieć tradycyjnie zachowany i przestrzegany japoński ceremoniał, który określa porządek i formę postępowania w trakcie:

wchodzenia i wychodzenia z dojo
zwracania się do instruktora i starszych stopniem
ceremonii rozpoczęcia i zakończenia zajęć
nadawania stopni wtajemniczenia

Zasady wchodzenia i wychodzenia z dojo oraz sposób zwracania się do instruktora i starszych stopniem zostały omówione w regulaminie uczestnictwa w treningach jako nierozłączne elementy dyscypliny i prawidłowego zachowania się w dojo.
Poniżej przedstawiono przebieg dwóch podstawowych ceremonii charakterystycznych dla sztuk walki i kultywowanych w większości dojo na całym świecie.

Ceremonia rozpoczęcia i zakończenia treningu Przed zbiórką zawsze należy poprawić ubiór i pas. Kolejność stawania na zbiórkę zależy od stopnia zaawansowania, posiadacze wyższych stopni stają po prawej stronie. Osoby nieposiadające tradycyjnego stroju do ćwiczenia (gi) lub nieposiadające jeszcze stopnia, stają na lewym końcu szeregu. W szkole Tsubame honorujemy stopnie zdobyte w innych stylach i sztukach walki. Osoby posiadające takie stopnie, niezależnie od koloru pasa, powinny jednak spytać instruktora, gdzie mają stanąć na zbiórce. Dla przykładu, niebieski pas w karate oznacza dość niski stopień uczniowski 8 kyu, podczas gdy w jiu-jitsu jest to wysokie 2 kyu.
Na zbiórkę staje się w jednym, czasami w dwóch szeregach, przed mistrzami obecnymi na sali. Następnie, w kolejności od najstarszego stopniem mistrza wszyscy obecni siadają w pozycji za-zen (japoński siad klęczny). Po chwili, którą można wykorzystać na głębszy oddech (nagare), rozpoczyna się kilka chwil medytacji (mokuso). Wszyscy lekko przymykają oczy starając się skoncentrować na treningu, który zaraz się rozpocznie. Przygotowujemy w ten sposób naszą psychikę do wzmożonego wysiłku i ćwiczenia z pełnym zaangażowaniem. Oddychamy, wciągając powietrze nosem i wydychając je ustami. Medytacja kończy się na komendę mokuso-yame. Jeżeli w dojo znajduje się portret mistrza-twórcy stylu, prowadzący ceremoniał zwraca się przodem do niego i podaje komendę shomen-ni-rei. Wykonuje ukłon niski za-rei, a wraz z nim wszyscy mistrzowie i uczniowie obecni w dojo. Powrót do pozycji za-zen wszyscy wykonują jednocześnie z prowadzącym. Shomen-ni-rei oznacza dokładnie ukłon do przodu. Zamiast portretu mistrza w dojo może znajdować się logo szkoły lub inny emblemat nazywany kakemono. Wówczas ukłon wykonuje się w jego stronę, bo shomen oznacza też ideę lub coś bardzo ważnego dla osób obecnych na sali. W ten sposób oddaje się cześć szkole i stylowi, który wspólnie kultywujemy.
Kiedy prowadzący ceremonię odwróci się ponownie do uczniów najstarszy sempai podaje komendę sensei-ni-rei co oznacza ukłon w stronę mistrzów. Zwykle jednak podaje się tytuł honorowy najstarszego mistrza w dojo np. Soke, Hanshi, Shihan, Kyoshi itd. Po wykonaniu tego ukłonu powrót do postawy za-zen następuje kolejno od najstarszego stopniem w dojo. Pierwszy podnosi głowę mistrz, którego tytuł wywołano, potem mistrzowie wg starszeństwa stopni, a następnie uczniowie siedzący w szeregu, począwszy od prawej strony. Potocznie nazywamy to „falą”.

	W przypadku, gdy najwyższy stopniem jest zaproszony gość, komendę do jego powitania podaje najstarszy mistrz szkoły prowadzący ceremonię. Teraz prowadzący ceremonię podaje komendę otagai-ni-rei, co oznacza pokłońmy się sobie nawzajem. Wszyscy zebrani wykonują ukłon niski (za-rei) i podnoszą głowy jednocześnie. Z siadu klęcznego do postawy stojącej przechodzimy na komendę kiritsu (powstań) kolejno, wg starszeństwa stopni.
		Pełny ceremoniał zakończenia zajęć przebiega identycznie. Zależnie od tradycji szkoły i okoliczności można stosować ceremoniał skrócony, w którym nie występują np. komendy mokuso, shomen-ni-rei lub sensei-ni-rei. Można także przeprowadzić zbiórkę w pozycji stojącej i przywitać się (pożegnać) ukłonem wysokim tachi-rei. Komenda shomen-ni-rei może także pojawić się w innych okolicznościach, np. gdy do dojo wchodzi wysoki rangą mistrz (najczęściej zaproszony gość). Wówczas najstarszy stopniem w dojo podaje taką komendę by przywitać wchodzącego, a wszyscy obecni przerywają swoje czynności, zwracają się w jego stronę, przyjmują postawę musubi-dachi i wykonują ukłon wysoki tachi-rei.
Ceremoniał nadawania stopni Ceremoniał promowania na wyższe stopnie w sztuce walki jiu-jitsu jest jednym z ważniejszych elementów etykiety (reigi-saho). Przed ceremonią promocji uczniowie ustawiają się w szeregu według starszeństwa nadawanych stopni (od prawej do lewej strony szeregu). Dla usprawnienia przebiegu uroczystości, zależnie od liczby promowanych, a zwłaszcza w przypadku gdy do promocji przystępują uczniowie grupy młodzieżowej, prowadzący ceremonię może wcześniej zarządzić specjalne ustawienie. Uczniowie przyjmują pozycję siadu japońskiego za-zen i oczekują na mistrza ceremonii. Mistrz wchodzi do dojo zwykle w towarzystwie asystenów, oddaje ukłon tachi-rei w kierunku kamiza i siada przed uczniami. Układa katanę przed sobą na tatami i następuje ceremonia powitania. Na komendę otagai-ni rei kłania się uczniom, którzy odwzajemniają ukłon, unosząc głowy jednocześnie, ale nie wcześniej od mistrza. Teraz mistrz unosi katanę przed sobą na wysokość wzroku i oddaje szacunek mieczowi, po czym wsuwa go za obi i wstaje. Dalsza część uroczystości może przebiegać na siedząco lub na stojąco zależnie od wcześniejszych ustaleń lub zasad przyjętych przez szkołę.


Po ceremonii powitania, na komendę "do promocji na stopień jiu-jitsu (wymienia się wysokość stopnia, jaki ma być nadany) wystąpić" - promowani występują z szeregu i przybierają przed mistrzem ceremonii siad klęczny za-zen. Mistrz ceremonii podchodzi kolejno do każdego klęczącego i wypowiada słowa: "nadaję ci stopień jiu-jitsu..." (wymienia konkretny stopień). Promowany wykonuje niski ukłon, a gdy wyprostuje się - mistrz symbolicznie uderza go płazem miecza w bark. Promowany wykonuje ukłon niski za-rei i wypowiada słowa "domo arigato ... " wymieniając honorowy tytuł mistrza dokonującego promocji (soke, hanshi, shihan, kyoshi, renshi itd). W tym samym czasie uczeń siedzący z lewej strony promowanego wykonuje równocześnie z nim ukłon niski za-rei. Po zakończeniu promocji na dany stopień mistrz zakłada promowanym pasy odpowiadające nadanym stopniom, wręcza dyplomy i składa gratulacje. Tradycyjnym i kultywowanym w wielu szkołach elementem ceremonii jest zatwierdzenie czyli uznanie nadanego stopnia. Polega to na tym, że każdy z promowanych jest rzucany określoną techniką przez pozostałych mistrzów i asystentów posiadających wyższy stopień od promowanego. Promocja kończy się komendą "promowani wstąp", po czym uczniowie w umówiony sposób wracają do szeregu. Należy podkreślić, że opisany ceremoniał nadawania stopni jest formą unikalną w skali światowej i został wprowadzony w Polskim Centrum Jiu-Jitsu Goshin-Ryu przez założyciela organizacji Soke Krzysztofa Kondratowicza. Stanowi swoistą mieszankę etykiety japońskiego miecza i polskiej wojskowej tradycji, jaką jest promocja na pierwszy stopień oficerski. Dlatego w czasie międzynarodowych, ale i krajowych seminariów spotyka się z dużym zainteresowaniem gości. Każdy uczeń - kandydat na pierwszy, najniższy stopień wtajemniczenia jiu-jitsu - bezpośrednio przed promocją składa ślubowanie zobowiązujące go do przestrzegania zasad kodeksu etycznego jiu-jitsu wypowiadając za mistrzem następujące słowa: "Ślubuję przestrzegać szlachetnych zasad kodeksu etycznego jiu-jitsu". Z postanowieniami tego kodeksu kandydaci powinni być uprzednio zapoznani w toku szkolenia. Niekiedy tekst kodeksu etycznego jiu-jitsu odczytuje się jeszcze bezpośrednio przed ślubowaniem.