| 抜刀道 |
Rys historyczny
Na termin battodo składają się dwa pojęcia: battō 抜刀 – wyciągnąć miecz i zadać cios oraz do 道 – droga życiowa, praktyka.
W okresie późnego średniowiecza w Japonii battojutsu było utożsamiane z iaijutsu. Dziś jest odrębnym, nowożytnym stylem szermierki zaliczanym do kenjutsu, którego początek datuje się na przełom XIX i XX wieku gdy Japońska Cesarska Akademia Wojenna zdecydowała się wprowadzić na nowo szkolenia z bojowego zastosowania miecza.
Nazywało się to Toyama-ryu gunto soho, czyli wojskowa metodologia miecza. System został ustanowiony w roku 1925 przez komitet wyższych przedstawicieli różnych szkół miecza i włączony do programu szkolenia Rikugun Toyama Gakko 戸 山 学校 - Akademii Wojskowej Imperialnej Armii Japońskiej, powstałej w roku 1873. Twórcami systemu byli Morinaga Kiyoshi, Nakayama Hakudo i Sasaburō Takano. Koncepcja ta powstała w obawie, że oficerowie bez specjalistycznego przeszkolenia nie będą w stanie dobyć i skutecznie użyć miecza na polu walki. Zauważono także, że rozwój sztuki wojennej wcale nie wyparł bezpośrednich starć żołnierzy w okopach, gdzie umiejętność walki wręcz decyduje o życiu i zwycięstwie.
Na podstawie klasycznych metod miecza Koryu Toho 古流刀法 wyodrębniono więc 7 technik battoho, które miały uczyć dobycia i prostego zastosowania broni. Oprócz form kata ćwiczono też kumitachi i tameshigiri, czyli sztuki skutecznego cięcia, której uczono na zrolowanych ryżowych matach.
Po zakończeniu II wojny światowej, imperialna armia japońska została rozwiązana, a tradycje Toyama-ryu gunto Soho przetrwały w rękach zaledwie kilku instruktorów. Wśród nich wymienia się Nakamura Taizaburo, Yamaguchi Yuuki i Morinaga Kiyoshi. Nakamura Taizaburo postanowił nauczać Toyama-ryu publicznie, dostosowując system do tradycyjnych sztuk walki i tak w jego szkole pojawiła się hakama i keikogi.
Z biegiem czasu, techniki i interpretacje prowadzone przez tych instruktorów zaczęły się rozchodzić, ale pomimo próby pogodzenia powstających różnic nie osiągnięto konsensusu. I tak powstały trzy różne linie Toyama Ryu: Morinaga, Yamaguchi i Nakamura.
Nakamura Taizaburo powołał Zen Nippon Toyama-ryu Iaido Renmei 全 日本 戸 山 流 居 合 道 czyli Ogólnojapońską Federację Toyama-ryu Iaido, która miała poprowadzić i rozpowszechnić styl Toyama. W ramach tej organizacji dodano ósmą formę kata - dotangiri 土壇斬り czyli pionowe cięcie na cel położony na kopcu oraz sześć form sparingowych kumitachi 太刀.
W Hokkaido funkcjonowała Greater Japan Toyama Ryu Iaido Federation ustanowiona przez Yamaguchi Yuuki, a w Kansai Toyama Ryu Iaido Association, na czele którego stanął Morinaga Kiyoshi. Podział taki utrzymał się praktycznie do roku 1970.
Po serii seminariów i nowych doświadczeń postanowiono zorganizować pierwszy otwarty konkurs tameshigiri i wówczas powstał problem nazwy stylu. Niektórzy uważali, że nazwa Toyama-ryu niepotrzebnie przywołuje smutne wspomnienia z wojny, a także to, że używanie nazwy poza nieistniejącą już strukturą wojskową jest nieodpowiednie. Organizatorom zależało na tym, by wszyscy uczestnicy, w tym przedstawiciele tradycyjnych szkół miecza (iaido) czuli się komfortowo i tak pojawił się pomysł Obata Toshihiro by zmienić nazwę na battodo zamiast battojutsu dla odróżnienia od iaijutsu, które de facto zmieniło nazwę na iaido. Sugestia mistrza Obaty została przyjęta przez grupę Nakamura, a w ślad za tym Zen Nippon Toyama-ryu Iaido Renmei przekształciło się w Zen Nippon Battodo Renmei.
Niezależnie od tego z biegiem czasu organizacja podzieliła się i tak mamy do czynienia z Toyama Ryu, Battodo, Battojutsu, Nakamura Ryu, Todo czy Iai-Battodo.
Współczesne Battodo, choć jego podstawą są formy kata i kumitachi dawnego stylu Toyama czerpie różne techniki z czasów wojen dzielnicowych w Japonii przed ustanowieniem shogunatu. W odróżnieniu od szkół iaido główny nacisk położony jest na efektywność i realność technik przy uproszczeniu ruchów. Nie stosuje się także technik w siadzie natomiast duży nacisk położony jest na kontrolowany sparring z użyciem bokuto, a także na praktykę tameshigiri.
Od 2005 roku istnieje Międzynarodowa Federacja Battodo – Zen Nihon Battodo Renmei oraz działające od kilkunastu lat federacje narodowe: japońska i amerykańska. W Polsce ta sztuka walki propagowana jest z ramienia japońskiej federacji przez Tomasza Piotrkowicza, dla którego wzorem był właśnie styl Toyama-ryu.
Zagranicznym wzorem może być dla nas Masayuki Hidenobu Shimabukuro, który wiele lat temu rozpoczął swoją przygodę z japońskim mieczem w Muso Jikiden Eishin-Ryu, a dziś jest dyrektorem technicznym i koordynatorem ds. nauczania iaido i battodo na świecie z ramienia Dai Nippon Butoku Kai, a także posiadaczem najwyższego tytułu honorowego Hanshi, jaki można osiągnąć w tradycyjnych, japońskich sztukach walki. |
Program nauczania - etap podstawowy
|
- Etykieta systemu Toyama-ryu
- ukłon z mieczem w pozycji stojącej wg Toyama-ryu
- rozpoczęcie i zakończenie ćwiczenia w parach (kumitachi)
- katana o kaesu – podanie miecza umieszczonego w saya
- katana o kensa – podanie i przyjęcie gołego miecza
- Prawidłowe uchwycenie i trzymanie miecza
- Zasadnicze postawy
- Jodan-no kamae – górna pozycja miecza
- Chudan-no kamae – środkowa pozycja miecza z kissaki na wysokości krtani przeciwnika)
- Seigan-no kamae – odmiana chudan-no kamae z kissaki na wysokości oczu przeciwnika
- Gedan-no kamae – dolna pozycja miecza
- Hasso-no kamae – górna, boczna pozycja miecza
- Waki-no kamae – dolna, boczna pozycja miecza (migi i hidari)
- Jodan kasumi-no kamae – górna postawa boczna
- Chudan kasumi – postawa środkowa boczna
- Gedan kasumi – postawa dolna
- Happo-giri – osiem podstawowych cięć - elementy prezentacji
- Nuki-tsuke – cięcie jedną ręką, poziome z dobycia, z wykrokiem prawej nogi
- Kirioroshi – cięcie prostopadłe z postawy jodan-no-kamae i wykrokiem prawej nogi
- Migi-gyaku-kesa giri – cięcie oburęczne ukośne z dołu do góry (od lewej do prawej)
- Hidari-kesa giri – cięcie oburęczne ukośne z góry w dół (od prawej do lewej)
- Migi-suihei – cięcie oburęczne poziome (od lewej do prawej)
- Hidari-gyaku-kesa giri - z pozycji migi waki-kamae – oburęczne cięcie ukośne z dołu w górę (od prawej do lewej)
- Migi-kesa giri – oburęczne cięcie ukośne z góry w dół od lewej do prawej
- Hidari-suihei – oburęczne cięcie poziome od prawej do lewej
- Przejście do seigan-no kamae i gyaku-noto (forma zakończenia)
- Podstawowe cięcia bezpośrednio z dobyciem miecza
- Kiri-age – cięcie ukośne jedną ręką od dołu w górę (od lewej do prawej) z odwróceniem saya przy dobyciu miecza
- Tsuki-kage – cięcie poziome z uniesionym kisaki na wysokości oczu przeciwnika
- Nuki-tsuke – cięcie jedną ręką poziome (w prawo) na wysokości szyi lub klatki piersiowej
- Podstawowe formy chowania miecza
- Shoden-noto – z bliskim dosunięciem tsuby do lewej ręki i przeciągnięciem całego miecza, zatrzymaniem i wolnym wsunięciem
- Okuden-noto – z przesunięciem po lewej dłoni tylko około jednej trzeciej długości ostrza, schowaniem bez zatrzymania kisaki i zwolnieniem w ostatniej fazie
- Gyaku-noto – odwrotne chowanie miecza
|
Podstawy ćwiczeń parami – battodo-ho kumitachi
|
- Formy ataku z wykorzystaniem błędów w postawie ma-ai i zmiany pozycji
- odsłonięcie w postawie chudan-no kamae – atak pchnięciem lub cięciem na przedramiona
- przejście do postawy jodan-no kamae – atak pchnięciem lub cięcie na uniesione przedramiona
- przejście do postawy gedan-no kamae – atak pchnięciem lub cięciem na szyję
- Otwarcie drogi ataku poprzez:
- zmianę kierunku ataku (obejście) – pchnięcie jedną ręką, cięcie na szyją, cięcie na nogi
- odbicie miecza przeciwnika (ćwiczenia praktyczne form ura - w prawo i omote – w lewo)
- w bok – yoko harai - pchnięcie lub cięcie na głowę
- w dół – otoshi harai - cięcie poziome na szyję
- w górę – age harai – cięcie na nogi
- przez naciskanie i zaniechanie – cięcie na przedramiona lub pchnięcie
- Podstawowe bloki
- Shinogi-uke – blok podbijający od dołu ku górze
- Kiri-otoshi – blok zbijający w dół
- Harai-uke - blok zgarniający
- Yoko-uke – blok odbijający w bok
- Kasumi-uke – blok poprzeczny w górze oburącz bez zejścia z linii ataku
- Gyaku kasumi-uke - odwrotny blok poprzeczny
- Tori-uke - blok górny poprzeczny z podparciem
- Nagasu-uke - blok górny skośny z zejściem z linii ataku
- Uke-nagashi - blok skośny powodujący ześlizgnięcie klingi z kontratakiem
|
| Ippon Me |
一本目 |
Mae No Teki |
前の敵 |
Wróg z przodu |
| Nihon Me |
二本目 |
Migi No Teki |
右の敵 |
Wróg z prawej |
| Sanhon Me |
三本目 |
Hidari No Teki |
左の敵 |
Wróg z lewej |
| Yonhon Me |
四本目 |
Ushiro No Teki |
後の敵 |
Wróg z tyłu |
| Gohon Me |
五本目 |
Chokuzen No Teki |
直前の敵 |
Wrogowie z przodu |
| Roppon Me |
六本目 |
Ushiro Mae No Teki |
後前の敵 |
Wrogowie z tyłu i z przodu |
| Nanahon Me |
七本目 |
Hidari Migi Mae No Teki |
左右前の敵 |
Wrogowie z prawej, z lewej i z przodu |
| Happon Me |
八本目 |
Itto Dodan |
一刀土壇 |
Pojedyncze cięcie - rozbicie |
Zaawansowane formy batto-ho kumitachi
- Deai 出合 - spotkanie
- Ukenagashi 請流 - odchylenie
- Dokumyoken 独妙剣 - niezrównany miecz
- Tsubamegaeshi 燕返し - kontra jaskółki
- Suigetsuto 水月刀 - sierp księżyca na wodzie
- Tsukikage 月影 - światło księżyca
Ogólne prezentacje wymienionych form ukażą się w kolejnej odsłonie |
|
 |
 |
 |
 |
 |
 |
| W krótkiej wyprawie przez historię towarzyszyły nam zachowane do dzisiejszych czasów fotografie z okresu powstania i świetności Rikugun Toyama Gakko |
 |
| Toizaburo Nakamura |
 |
| Toshihiro Oabata |
 |
| Masayuki Hidenobu Shimabukuro |
|
