Strona główna > Podstawy battodo

Podstawy Battodo

抜刀道
Rys historyczny Na termin battodo składają się dwa pojęcia: battō 抜刀 – wyciągnąć miecz i zadać cios oraz do 道 – droga życiowa, praktyka. W okresie późnego średniowiecza w Japonii battojutsu było utożsamiane z iaijutsu. Dziś jest odrębnym, nowożytnym stylem szermierki zaliczanym do kenjutsu, którego początek datuje się na przełom XIX i XX wieku gdy Japońska Cesarska Akademia Wojenna zdecydowała się wprowadzić na nowo szkolenia z bojowego zastosowania miecza. Nazywało się to Toyama-ryu gunto soho, czyli wojskowa metodologia miecza. System został ustanowiony w roku 1925 przez komitet wyższych przedstawicieli różnych szkół miecza i włączony do programu szkolenia Rikugun Toyama Gakko 戸山学校 - Akademii Wojskowej Imperialnej Armii Japońskiej, powstałej w roku 1873. Twórcami systemu byli Morinaga Kiyoshi, Nakayama Hakudo i Sasaburō Takano. Koncepcja ta powstała w obawie, że oficerowie bez specjalistycznego przeszkolenia nie będą w stanie dobyć i skutecznie użyć miecza na polu walki. Zauważono także, że rozwój sztuki wojennej wcale nie wyparł bezpośrednich starć żołnierzy w okopach, gdzie umiejętność walki wręcz decyduje o życiu i zwycięstwie. Na podstawie klasycznych metod miecza Koryu Toho 古流刀法 wyodrębniono więc 7 technik battoho, które miały uczyć dobycia i prostego zastosowania broni. Oprócz form kata ćwiczono też kumitachi i tameshigiri, czyli sztuki skutecznego cięcia, której uczono na zrolowanych ryżowych matach. Po zakończeniu II wojny światowej, imperialna armia japońska została rozwiązana, a tradycje Toyama-ryu gunto Soho przetrwały w rękach zaledwie kilku instruktorów. Wśród nich wymienia się Nakamura Taizaburo, Yamaguchi Yuuki i Morinaga Kiyoshi. Nakamura Taizaburo postanowił nauczać Toyama-ryu publicznie, dostosowując system do tradycyjnych sztuk walki i tak w jego szkole pojawiła się hakama i keikogi. Z biegiem czasu, techniki i interpretacje prowadzone przez tych instruktorów zaczęły się rozchodzić, ale pomimo próby pogodzenia powstających różnic nie osiągnięto konsensusu. I tak powstały trzy różne linie Toyama Ryu: Morinaga, Yamaguchi i Nakamura. Nakamura Taizaburo powołał Zen Nippon Toyama-ryu Iaido Renmei 全日本戸山流居合道 czyli Ogólnojapońską Federację Toyama-ryu Iaido, która miała poprowadzić i rozpowszechnić styl Toyama. W ramach tej organizacji dodano ósmą formę kata - dotangiri 土壇斬り czyli pionowe cięcie na cel położony na kopcu oraz sześć form sparingowych kumitachi 太刀. W Hokkaido funkcjonowała Greater Japan Toyama Ryu Iaido Federation ustanowiona przez Yamaguchi Yuuki, a w Kansai Toyama Ryu Iaido Association, na czele którego stanął Morinaga Kiyoshi. Podział taki utrzymał się praktycznie do roku 1970. Po serii seminariów i nowych doświadczeń postanowiono zorganizować pierwszy otwarty konkurs tameshigiri i wówczas powstał problem nazwy stylu. Niektórzy uważali, że nazwa Toyama-ryu niepotrzebnie przywołuje smutne wspomnienia z wojny, a także to, że używanie nazwy poza nieistniejącą już strukturą wojskową jest nieodpowiednie. Organizatorom zależało na tym, by wszyscy uczestnicy, w tym przedstawiciele tradycyjnych szkół miecza (iaido) czuli się komfortowo i tak pojawił się pomysł Obata Toshihiro by zmienić nazwę na battodo zamiast battojutsu dla odróżnienia od iaijutsu, które de facto zmieniło nazwę na iaido. Sugestia mistrza Obaty została przyjęta przez grupę Nakamura, a w ślad za tym Zen Nippon Toyama-ryu Iaido Renmei przekształciło się w Zen Nippon Battodo Renmei. Niezależnie od tego z biegiem czasu organizacja podzieliła się i tak mamy do czynienia z Toyama Ryu, Battodo, Battojutsu, Nakamura Ryu, Todo czy Iai-Battodo. Współczesne Battodo, choć jego podstawą są formy kata i kumitachi dawnego stylu Toyama czerpie różne techniki z czasów wojen dzielnicowych w Japonii przed ustanowieniem shogunatu. W odróżnieniu od szkół iaido główny nacisk położony jest na efektywność i realność technik przy uproszczeniu ruchów. Nie stosuje się także technik w siadzie natomiast duży nacisk położony jest na kontrolowany sparring z użyciem bokuto, a także na praktykę tameshigiri. Od 2005 roku istnieje Międzynarodowa Federacja Battodo – Zen Nihon Battodo Renmei oraz działające od kilkunastu lat federacje narodowe: japońska i amerykańska. W Polsce ta sztuka walki propagowana jest z ramienia japońskiej federacji przez Tomasza Piotrkowicza, dla którego wzorem był właśnie styl Toyama-ryu. Zagranicznym wzorem może być dla nas Masayuki Hidenobu Shimabukuro, który wiele lat temu rozpoczął swoją przygodę z japońskim mieczem w Muso Jikiden Eishin-Ryu, a dziś jest dyrektorem technicznym i koordynatorem ds. nauczania iaido i battodo na świecie z ramienia Dai Nippon Butoku Kai, a także posiadaczem najwyższego tytułu honorowego Hanshi, jaki można osiągnąć w tradycyjnych, japońskich sztukach walki.
Program nauczania - etap podstawowy
Etykieta systemu Toyama-ryu ukłon z mieczem w pozycji stojącej wg Toyama-ryu rozpoczęcie i zakończenie ćwiczenia w parach (kumitachi) katana o kaesu – podanie miecza umieszczonego w saya katana o kensa – podanie i przyjęcie gołego miecza Prawidłowe uchwycenie i trzymanie miecza Zasadnicze postawy Jodan-no kamae – górna pozycja miecza Chudan-no kamae – środkowa pozycja miecza z kissaki na wysokości krtani przeciwnika) Seigan-no kamae – odmiana chudan-no kamae z kissaki na wysokości oczu przeciwnika Gedan-no kamae – dolna pozycja miecza Hasso-no kamae – górna, boczna pozycja miecza Waki-no kamae – dolna, boczna pozycja miecza (migi i hidari) Jodan kasumi-no kamae – górna postawa boczna Chudan kasumi – postawa środkowa boczna Gedan kasumi – postawa dolna Happo-giri – osiem podstawowych cięć - elementy prezentacji Nuki-tsuke – cięcie jedną ręką, poziome z dobycia, z wykrokiem prawej nogi Kirioroshi – cięcie prostopadłe z postawy jodan-no-kamae i wykrokiem prawej nogi Migi-gyaku-kesa giri – cięcie oburęczne ukośne z dołu do góry (od lewej do prawej) Hidari-kesa giri – cięcie oburęczne ukośne z góry w dół (od prawej do lewej) Migi-suihei – cięcie oburęczne poziome (od lewej do prawej) Hidari-gyaku-kesa giri - z pozycji migi waki-kamae – oburęczne cięcie ukośne z dołu w górę (od prawej do lewej) Migi-kesa giri – oburęczne cięcie ukośne z góry w dół od lewej do prawej Hidari-suihei – oburęczne cięcie poziome od prawej do lewej Przejście do seigan-no kamae i gyaku-noto (forma zakończenia) Podstawowe cięcia bezpośrednio z dobyciem miecza Kiri-age – cięcie ukośne jedną ręką od dołu w górę (od lewej do prawej) z odwróceniem saya przy dobyciu miecza Tsuki-kage – cięcie poziome z uniesionym kisaki na wysokości oczu przeciwnika Nuki-tsuke – cięcie jedną ręką poziome (w prawo) na wysokości szyi lub klatki piersiowej Podstawowe formy chowania miecza Shoden-noto – z bliskim dosunięciem tsuby do lewej ręki i przeciągnięciem całego miecza, zatrzymaniem i wolnym wsunięciem Okuden-noto – z przesunięciem po lewej dłoni tylko około jednej trzeciej długości ostrza, schowaniem bez zatrzymania kisaki i zwolnieniem w ostatniej fazie Gyaku-noto – odwrotne chowanie miecza
Podstawy ćwiczeń parami – battodo-ho kumitachi
Formy ataku z wykorzystaniem błędów w postawie ma-ai i zmiany pozycji odsłonięcie w postawie chudan-no kamae – atak pchnięciem lub cięciem na przedramiona przejście do postawy jodan-no kamae – atak pchnięciem lub cięcie na uniesione przedramiona przejście do postawy gedan-no kamae – atak pchnięciem lub cięciem na szyję Otwarcie drogi ataku poprzez: zmianę kierunku ataku (obejście) – pchnięcie jedną ręką, cięcie na szyją, cięcie na nogi odbicie miecza przeciwnika (ćwiczenia praktyczne form ura - w prawo i omote – w lewo) w bok – yoko harai - pchnięcie lub cięcie na głowę w dół – otoshi harai - cięcie poziome na szyję w górę – age harai – cięcie na nogi przez naciskanie i zaniechanie – cięcie na przedramiona lub pchnięcie Podstawowe bloki Shinogi-uke – blok podbijający od dołu ku górze Kiri-otoshi – blok zbijający w dół Harai-uke - blok zgarniający Yoko-uke – blok odbijający w bok Kasumi-uke – blok poprzeczny w górze oburącz bez zejścia z linii ataku Gyaku kasumi-uke - odwrotny blok poprzeczny Tori-uke - blok górny poprzeczny z podparciem Nagasu-uke - blok górny skośny z zejściem z linii ataku Uke-nagashi - blok skośny powodujący ześlizgnięcie klingi z kontratakiem

Formy kata Toyama-ryu

Ippon Me	一本目	Mae No Teki	前の敵	Wróg z przodu
Nihon Me	二本目	Migi No Teki	右の敵	Wróg z prawej
Sanhon Me	三本目	Hidari No Teki	左の敵	Wróg z lewej
Yonhon Me	四本目	Ushiro No Teki	後の敵	Wróg z tyłu
Gohon Me	五本目	Chokuzen No Teki	直前の敵	Wrogowie z przodu
Roppon Me	六本目	Ushiro Mae No Teki	後前の敵	Wrogowie z tyłu i z przodu
Nanahon Me	七本目	Hidari Migi Mae No Teki	左右前の敵	Wrogowie z prawej, z lewej i z przodu
Happon Me	八本目	Itto Dodan	一刀土壇	Pojedyncze cięcie - rozbicie

Zaawansowane formy batto-ho kumitachi

Deai 出合 - spotkanie
Ukenagashi 請流 - odchylenie
Dokumyoken 独妙剣 - niezrównany miecz
Tsubamegaeshi 燕返し - kontra jaskółki
Suigetsuto 水月刀 - sierp księżyca na wodzie
Tsukikage 月影 - światło księżyca

Ogólne prezentacje wymienionych form ukażą się w kolejnej odsłonie

W krótkiej wyprawie przez historię towarzyszyły nam zachowane do dzisiejszych czasów fotografie z okresu powstania i świetności Rikugun Toyama Gakko

Toizaburo Nakamura

Toshihiro Oabata

Masayuki Hidenobu Shimabukuro